Cerkwie i żubry, czyli w okolicach Białowieży

[{"name":"Fabryka Cukiernicza Kopernik S.A.","id":83,"geo":"(53.0227071066723,18.6425482828207)","description":"\u003Cimg src=\"\/media\/factory-gallery\/d0dfdbac5c5bc6562e2a39ca378cf2fc_100x80_2.jpg\" class=\"left\"\u003EFC KOPERNIK S.A. to najstarsza firma cukiernicza w Polsce i jedna najstarszych tego typu na \u015bwiecie. Dzia\u0142a od 1763 roku. To w\u0142a\u015bnie tutaj wytwarzane s\u0105 oryginalne Toru\u0144skie Pierniki, wed\u0142ug pradawnych, pilnie strze\u017conych receptur. To w\u0142a\u015bnie tutaj powstaje ceniony w Polsce i w \u015bwiecie, kultowy Wafel Teatralny. Niejeden producent \u0142ama\u0142 sobie g\u0142ow\u0119, w jaki spos\u00f3b osi\u0105gamy t\u0119 niepowtarzaln\u0105 jako\u015b\u0107 i delikatno\u015b\u0107. To st\u0105d pochodzi Bagatelka, nowa lekka przek\u0105ska, kt\u00f3ra \u0142asuchom uchodzi na sucho... Coraz bardziej popularna, w\u015br\u00f3d \u0142asuch\u00f3w i nie tylko. Cokolwiek robimy, chcemy aby\u015bcie za ka\u017cdym razem kiedy si\u0119gacie po nasze dzie\u0142a poczuli rado\u015b\u0107 i satysfakcj\u0119. To dla nas najwa\u017cniejsze. W \u015bwiecie mo\u017ce dzia\u0107 si\u0119 mn\u00f3stwo wa\u017cnych spraw, ale my chcemy przede wszystkim da\u0107 Wam chwil\u0119 prawdziwej przyjemno\u015bci. Zale\u017cy nam, \u017ceby\u015bcie nigdy si\u0119 na nas nie zawiedli. \u017beby zawsze towarzyszy\u0142a Wam pewno\u015b\u0107, \u017ce nasze marki i produkty to ikony jako\u015bci i smaku. To nasza misja. Od wiek\u00f3w i na wieki. Smacznego! "},{"name":"Fabryka Testowa","id":108,"geo":"(50.595833,20.6341669999999)","description":"\u003Cimg src=\"\/media\/factory-gallery\/fb2e4e5990c51a2bc6c614007f4f9a2d_100x80_2.jpg\" class=\"left\"\u003EOd pocz\u0105tku marca podro\u017cej\u0105 bilety wst\u0119pu do Tatrza\u0144skiego Parku Narodowego. Tury\u015bci zap\u0142ac\u0105 5 z\u0142 za bilet normalny i 2,50 z\u0142 za ulgowy.\r\nDo tej pory wej\u015bcie na teren TPN kosztowa\u0142o 4 z\u0142 za bilet normalny, po\u0142ow\u0119 tej sumy p\u0142aci\u0142y osoby uprawnione do zni\u017cki. Od marca wzrosn\u0105 te\u017c ceny bilet\u00f3w tygodniowych oraz grupowych; b\u0119d\u0105 one kosztowa\u0107: bilet siedmiodniowy 25 z\u0142, dla grupy 10-osobowej 45 z\u0142, a za ulgowe wej\u015bci\u00f3wki tury\u015bci zap\u0142ac\u0105 po\u0142ow\u0119 tych cen.\r\nBilety ulgowe przys\u0142uguj\u0105: uczniom i studentom, emerytom i rencistom, osobom niepe\u0142nosprawnym oraz \u017co\u0142nierzom s\u0142u\u017cby czynnej. Z op\u0142at s\u0105 zwolnieni mieszka\u0144cy gmin po\u0142o\u017conych w granicach parku narodowego, dzieci w wieku do 7 lat oraz osoby udaj\u0105ce si\u0119 najkr\u00f3tsz\u0105 drog\u0105 do wyznaczonych miejsc kultu religijnego.\r\n\r\nW\u0142adze TPN zapewniaj\u0105, \u017ce bilety wst\u0119pu w Tatry nie kosztuj\u0105 du\u017co - dro\u017cej jest np. w Bieszczadach, gdzie za wst\u0119p doros\u0142y turysta p\u0142aci 6 z\u0142, a ulgowy bilet kosztuje 3 z\u0142. W Parku Narodowym G\u00f3r Sto\u0142owych op\u0142aty za wst\u0119p na teren Szczeli\u0144ca Wielkiego i B\u0142\u0119dnych Ska\u0142 wynosz\u0105 odpowiednio 6 z\u0142 i 3 z\u0142.\r\nOd marca TPN zastosuje takie same ceny, jakie obowi\u0105zuj\u0105 w Babiog\u00f3rskim czy Karkonoskim Parku Narodowym.\r\nPoprzedni\u0105 regulacj\u0119 cen bilet\u00f3w TPN wprowadzi\u0142 w styczniu 2011 r. Przedtem obowi\u0105zywa\u0142y zr\u00f3\u017cnicowane ceny w zale\u017cno\u015bci od sezonu turystycznego.\r\nRocznie do kasy TPN z tytu\u0142u sprzeda\u017cy bilet\u00f3w trafia ponad 5,5 mln z\u0142. Pieni\u0105dze te s\u0105 przeznaczane m.in. na remonty szlak\u00f3w, cele zwi\u0105zane z ochron\u0105 przyrody czy edukacj\u0105. 15 proc. tego dochodu jest przeznaczane na dzia\u0142alno\u015b\u0107 Tatrza\u0144skiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.\r\nTatrza\u0144ski Park Narodowy utworzony zosta\u0142 w 1954 roku i jest jednym z 23 park\u00f3w narodowych w Polsce. Powierzchnia TPN wynosi ponad 21 tys. hektar\u00f3w. Oko\u0142o 70 proc. powierzchni zajmuj\u0105 lasy i zaro\u015bla kosodrzewiny, 30 proc. to murawy wysokog\u00f3rskie, ska\u0142y i wody. Ochron\u0105 \u015bcis\u0142\u0105 obj\u0119te jest prawie 11,5 tys. hektar\u00f3w, w tym ca\u0142e pi\u0119tro hal i turni, pi\u0119tro kosodrzewiny oraz cz\u0119\u015bciowo lasy regla g\u00f3rnego i dolnego.\r\n\u0179r\u00f3d\u0142o PAP"},{"name":"Zabytkowa Ku\u017ania Wodna w Oliwie -Oddzia\u0142 Muzeum Techniki i Przemys\u0142u NOT w Warszawie","id":80,"geo":"(54.4068830346954,18.538170621986)","description":"\u003Cimg src=\"\/media\/factory-gallery\/809fa949f65f87a8c6eb013f2ef3892e_100x80_2.JPG\" class=\"left\"\u003EW dolinie Rado\u015bci nad potokiem Oliwskim ,zwanym r\u00f3wnie\u017c Jelitkowskim przy ul. Bytowskiej znajduje si\u0119 Zabytkowa Ku\u017ania Wodna z przyleg\u0142ym do niej stawem zew. ku\u017aniczym.\r\n\r\n5 lutego 1550 roku wpisano do ksi\u0105g Starego Miasta Gda\u0144ska sprzeda\u017c dzia\u0142ki w dobrach Red\u0142owo i Kolibki dla Jerzego i Tomasza Soko\u0142owskich oraz Jerzego von Hatzen ,kt\u00f3rzy postanowili wybudowa\u0107 tu Hamer- m\u0142otownie.\r\nW tym samym czasie dwaj inni mieszczanie otrzymali zezwolenie na budow\u0119 Hamera w Oliwie. W roku 1597 jest zapis i\u017c Jan Klinghamer sprzeda\u0142 Hamer-m\u0142otownie czyli prawdopodobnie istnia\u0142a wcze\u015bniej Opatowi Zakonu Cysters\u00f3w Dawidowi\r\nKonarskiemu.\r\n\r\nNajd\u0142u\u017cej jednak by\u0142a w r\u0119kach rodziny Remus od 1628 do 1733 ,a od roku 1830 w\u0142a\u015bcicielem by\u0142 Daniel M\u0105g\u0142owski. Za jego \u017cycia Ku\u017ania prze\u017cywa\u0142a najwi\u0119kszy rozkwit . Znacznie zwi\u0119kszy\u0142a si\u0119 produkcja stali i sprzeda\u017c wyrob\u00f3w gotowych, co wymusi\u0142o na w\u0142a\u015bcicielu rozbudow\u0119 obiektu. Potrzebna by\u0142a bowiem budowa nowych pomieszcze\u0144 na sk\u0142adowanie materia\u0142\u00f3w. Powsta\u0142 wi\u0119c nowy budynek z zachowaniem stylu architektury XVI-wiecznej ku\u017ani, stanowi\u0105cy jej integraln\u0105 cz\u0119\u015b\u0107. Pozosta\u0142o\u015bci fundament\u00f3w tego budynku zachowa\u0142y si\u0119 do dnia dzisiejszego .\r\n\r\nW latach 1918 - 1945 w\u0142a\u015bcicielem by\u0142 Max Hansen ,natomiast w latach 1945-1948 w\u0142a\u015bcicielem by\u0142 Tadeusz Bo\u017cek ,kt\u00f3ry w nieznanych okoliczno\u015bciach zagin\u0105\u0142 ,a ku\u017ani\u0119 po nim przej\u0119\u0142a Sp\u00f3\u0142dzielnia Pracy \"\u017beliwiak\" produkuj\u0105c tu pierwsze swoje wytopy \u017celiwa przerabiaj\u0105c w tym celu dla swoich potrzeb budynki jak i pomieszczenia istniej\u0105cej ku\u017ani.\r\nPo kr\u00f3tkim czasie eksploatacji obiekt zosta\u0142 porzucony i sta\u0142 si\u0119 dla okolicznych mieszka\u0144c\u00f3w celem do rabunku, a na koniec swego losu sta\u0142 si\u0119 wysypiskiem odpad\u00f3w.\r\n \r\nW roku 1957 ku\u017ani\u0119 przejmuje Muzeum Techniki NOT w Warszawie. Dzi\u0119ki inicjatywie Dyrektora Muzeum Techniki in\u017c. Jerzego Jasiuka natychmiast po przej\u0119ciu przyst\u0105piono do zabezpiecze\u0144 zachowanych element\u00f3w i odbudowano pierwszy budynek po prawej stronie potoku.12 maja 1976 roku kosztem w\u00f3wczas 2,5 mln z\u0142 Pracownia Konserwacji Zabytk\u00f3w w Gda\u0144sku zako\u0144czy\u0142a odbudow\u0119 drugiego budynku ku\u017ani, usytuowanego po lewej stronie potoku wraz z mostkiem \u0142\u0105cz\u0105cym oba obiekty zgodnie z zachowan\u0105 dokumentacj\u0105 techniczn\u0105.\r\nZ powodu braku \u015brodk\u00f3w finansowych, nie podj\u0119to rekonstrukcji ostatniego, trzeciego budynku ku\u017ani. Koncepcj\u0119 odbudowy od\u0142o\u017cono na lata p\u00f3\u017aniejsze.\r\n\r\nNale\u017cy zaznaczy\u0107 i\u017c Muzeum Techniki przej\u0119\u0142o obiekt w 75% ca\u0142kowitego zniszczenia. Zachowana zosta\u0142a zasada budowy jak przed wiekami tzn. konstrukcje drewniane by\u0142y montowana ko\u0142kami drewnianymi ,a dach pokryty gontem \u0142upanym ( gont w tym celu zosta\u0142 specjalnie sprowadzony z Rabki)\r\nKolejnym etapem rekonstrukcji by\u0142a odbudowa wszystkich urz\u0105dze\u0144 wodnych wewn\u0105trz ku\u017ani oraz likwidacja pseudo urz\u0105dze\u0144 pozostawionych przez Sp\u00f3\u0142dzielnie \"\u017beliwiak\".\r\nDzi\u0119ki osobistemu zaanga\u017cowaniu si\u0119 takich ludzi jak: Prezes \"Metalcoopu\" mgr J\u00f3zef Kurpisz czy dyr Kaszuba z Nadle\u015bnictwa Gda\u0144sk odbudowa ku\u017ani by\u0142aby nie mo\u017cliwa do wykonania.\r\n13 maja 1976 roku podpisano umow\u0119 pomi\u0119dzy Krajowym Zwi\u0105zkiem Metalowo-Kooperacyjnym \"Metalcoop\" w Gda\u0144sku ,a Muzeum Techniki na wyremontowanie urz\u0105dze\u0144 ku\u017ani. Dokumentacja opracowana zosta\u0142a w Zabytkowej Ku\u017ani Wodnej na podstawie ,kt\u00f3rej '' Metalcoop\" ca\u0142kowicie wyremontowa\u0142 wszystkie urz\u0105dzenia. \r\nOdbudowa Ku\u017ani Wodnej trwa\u0142a do czerwca 1978 r. a 17 czerwca tego roku o godzinie 12:00 nast\u0105pi\u0142o uroczyste otwarcie plac\u00f3wki.\r\n \r\nTrudno\u015bci w czasie odbudowy nale\u017ca\u0142oby wymieni\u0107:\r\n- uzyskanie d\u0119b\u00f3w na wa\u0142y o przekroju kwadratowym 35cm. i d\u0142ugo\u015bci 8 m. w ilo\u015bci 8szt.\r\n- transport i monta\u017c urz\u0105dze\u0144 ,wa\u0142\u00f3w bez u\u017cycia d\u017awigu - nie pozwala\u0142y na to warunki panuj\u0105ce w budynkach ku\u017ani\r\n- du\u017ce ko\u0142a wodne kt\u00f3rych \u015brednica przekracza\u0142a 4m posiada\u0142y 44 \u0142opatki wodne ich wymiana oraz centrowanie wa\u0142\u00f3w o przekroju kwadratowym 70cm.i d\u0142ugo\u015bci 8m.\r\n- przywr\u00f3cenie do pracy no\u017cyc wodnych oraz wykonanie ko\u0142a ma\u0142ego.\r\n\r\nJedyne odst\u0119pstwo przy odrestaurowaniu to zmiana panewki ko\u0142a ma\u0142ego z drewnianego na \u017celiwne.\r\n- odrestaurowano kompletnie z dewastowane piece kowalskie\r\n"},{"name":"Muzeum Zag\u0142\u0119bia Staropolskiego w Sielpi","id":91,"geo":"(51.1143462779838,20.34753702845)","description":"\u003Cimg src=\"\/media\/factory-gallery\/befc6279a4c88eebb7ae10e34b68b860_100x80_2.jpg\" class=\"left\"\u003EStanowi jeden z najcenniejszych, pod wzgl\u0119dem historycznym, zabytk\u00f3w przemys\u0142owych w kraju i Europie. Zesp\u00f3\u0142 walcowni i pudlingarnii wraz z osiedlem fabrycznym wybudowano z inicjatywy Stanis\u0142awa Staszica i Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Pierwszy plan z roku 1821 przewidywa\u0142 wybudowanie m\u0142otowni \"fryszerskiej\" na 16 m\u0142ot\u00f3w. Do roku 1830 wykonano spi\u0119trzenie rzeki Czarnej Koneckiej, kana\u0142 o d\u0142ugo\u015bci o\u015bmiu kilometr\u00f3w odprowadzaj\u0105cy wod\u0119 robocz\u0105, budynek administracyjny oraz kilka budynk\u00f3w gospodarczych. W roku 1835 budow\u0119 przej\u0105\u0142 Bank Polski i do 1841 roku wzni\u00f3s\u0142 zak\u0142ad walcowni i pudlingarni wraz z osiedlem na 29 domk\u00f3w dla robotnik\u00f3w fabrycznych, prawdopodobnie wed\u0142ug plan\u00f3w budowniczego Karola Knake.\r\n\r\nNa placu fabrycznym znajduje si\u0119 hala produkcyjna oraz dwa budynki suszarni drewna usytuowane na osi kana\u0142u przebiegaj\u0105cego pod powierzchni\u0105 ziemi z zachodu na wsch\u00f3d. Na placu dziedzi\u0144ca wewn\u0119trznego pomi\u0119dzy budynkami suszarni znajduje si\u0119 wej\u015bcie do kana\u0142u. Plac osiedla okalaj\u0105 budynki, niekt\u00f3re cz\u0119\u015bciowo w ruinie: administracyjny, szko\u0142y i mieszkalny dla urz\u0119dnik\u00f3w zak\u0142adu. W pewnym oddaleniu od osiedla usytuowano szpital. Wyposa\u017cenie mechaniczne zak\u0142adu wykonano najprawdopodobniej w Starachowicach, Rejowie i Bia\u0142ogonie w jego sk\u0142ad wchodzi\u0142y m.in. piece pudlingarskie, m\u0142ot czo\u0142owy do przekuwania bochn\u00f3w, walcarnia wst\u0119pna do walcowania k\u0119sisk, no\u017cyce do ci\u0119cia blach, pakieciarka, piece grzewcze, dwa zespo\u0142y walcowni pr\u0119towej oraz tak zwanej ma\u0142ej, dwa ko\u0142a oraz turbina wodna, najwi\u0119ksza chluba dzisiejszego muzeum.\r\n\r\nWielkie \u017celazne ko\u0142o wodne o \u015brednicy ponad 8 metr\u00f3w projektu Filipa de Girarda, poruszane si\u0142\u0105 spadku wody nap\u0119dza\u0142o fabryczne maszyny. By\u0142o to pierwsze w Polsce i jedno z pierwszych w Europie rozwi\u0105zanie techniczne na tak\u0105 skal\u0119. Rud\u0119 do zak\u0142adu w Sielpi wydobywano w okolicach wsi Kaw\u0119czyn (obecnie miejsce gdzie wydobywano rud\u0119 zwie si\u0119 \"kopalnia\"). Wydobyt\u0105 rud\u0119 przetapiano w wielkich piecach a otrzymane \u017celazo przetapiano w miejscowej walcowni i pudlingarni na stal. Rocznie, oko\u0142o trzech tysi\u0119cy ton wyrob\u00f3w stalowych opuszcza\u0142o zak\u0142ad w Sielpi. W drugiej po\u0142owie XIX wieku zak\u0142ad podupad\u0142 na skutek m.in. braku surowca, zmniejszenia si\u0119 powierzchni las\u00f3w , gdzie wypalano w\u0119giel drzewny niezb\u0119dny do procesu produkcji oraz w wyniku wzrastaj\u0105cej konkurencji zak\u0142ad\u00f3w pracuj\u0105cych w oparciu o w\u0119giel kamienny w Zag\u0142\u0119biu D\u0105browskim.\r\n\r\nZak\u0142ad pracowa\u0142 do 1921 roku, a w 1934 roku przekszta\u0142cono go na plac\u00f3wk\u0119 muzealn\u0105. W okresie II wojny \u015bwiatowej muzeum zosta\u0142o zdewastowane, okupant wywi\u00f3z\u0142 z niego 72 wagony \u017celaza, urz\u0105dze\u0144 i wyposa\u017cenia. Zak\u0142ad odremontowano w latach 1956 - 1959, a w 1962 roku muzeum oficjalnie reaktywowano jako Muzeum Zag\u0142\u0119bia Staropolskiego (filia Muzeum Techniki Naczelnej Organizacji Technicznej w Warszawie). W zabytkowych halach fabrycznych znajduj\u0105 si\u0119 eksponaty metalurgiczne, g\u0142\u00f3wnie maszyny i urz\u0105dzenia, kt\u00f3re sw\u0105 \u015bwietno\u015b\u0107 prze\u017cywa\u0142y w XIX wieku.\r\nDo najcenniejszych eksponat\u00f3w nale\u017c\u0105 obok ko\u0142a nap\u0119dowego, dmuchawa parowa z XIX stulecia, maszyna parowa z 1858 roku (najstarsza z zachowanych w Polsce) oraz tokarka czo\u0142owa z XIX wieku. Zwiedzaj\u0105cy mog\u0105 r\u00f3wnie\u017c zobaczy\u0107 makiet\u0119 zak\u0142adu."}]